Regio Deal Arnhem-Nijmegen Gezonde Groene Groei

DeArnhemgids.nl kreeg de volgende bekendmaking binnen: Regio Deal Arnhem-Nijmegen Gezonde Groene Groei.

Meer informatie over deze bekendmaking:

Partijen 1. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de heer Hugo de Jonge, hierna te noemen: BZK; 2. De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, mevrouw Vivianne Heijnen, hierna te noemen: IenW; 3. De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de heer Ernst Kuipers, hierna te noemen: VWS; 4. De Minister van Economische Zaken en Klimaat, mevrouw Micky Adriaansens, hierna te noemen: EZK; 5. De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, mevrouw Karien van Gennip, hierna samen te noemen: SZW. Partijen genoemd onder 1 tot en met 5 ieder handelend in hun hoedanigheid van bestuursorgaan en hierna samen te noemen: het Rijk; 6. Gemeenschappelijke Regeling Groene Metropoolregio, te dezen vertegenwoordigd door de voorzitter, de heer Hubert Bruls, hierna te noemen de Groene Metropoolregio (GMR); 7. Gedeputeerde staten van de provincie Gelderland (beoogd regiokassier), te dezen vertegenwoordigd door de Gebiedsgedeputeerde regio Arnhem-Nijmegen, de heer Dirk Vreugdenhil, hierna te noemen Provincie; 8. Stichting The Economic Board, te dezen vertegenwoordigd door de voorzitter, de heer Ahmed Marcouch, hierna te noemen The Economic Board; Partijen genoemd onder 6 tot en met 8 ieder handelend in hun hoedanigheid van bestuursorgaan hierna samen te noemen: Regio; Alle Partijen hierna allen tezamen te noemen: Partijen. Begripsbepaling In dit convenant wordt verstaan onder: • Regio Deal: convenant dat door de Minister van BZK eventueel een andere Minister/Staatssecretaris en één of meer regiopartners is gesloten om de kwaliteit van leven, wonen en werken van inwoners en ondernemers in een regio te verbeteren; • Regio Envelop: het bedrag van €900 miljoen dat beschikbaar is gesteld in het coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' van het kabinet Rutte IV om in de periode van 2022 - 2025 nieuwe Regio Deals af te sluiten; • Regiopartner: deelnemer aan de Regio Deal • Regiokassier: publieke regiopartner, zijnde een provincie, gemeente of openbaar lichaam als bedoeld in artikel 8, eerste lid, van de Wet gemeenschappelijke regelingen, die ten behoeve van de uitvoering van de Regio Deal de taak van kassier vervult of zal vervullen; • Regionale private financiering: voor de uitvoeringsactiviteiten van de Regio Deal beschikbaar gestelde financiële bijdragen of bijdragen in natura van een private regiopartner; • Regionale publieke financiering: voor de uitvoeringsactiviteiten van de Regio Deal beschikbaar gestelde financiële bijdragen of bijdragen in natura van een publieke regiopartner, niet zijnde een specifieke uitkering, opdracht of subsidie van het Rijk; • Bijdrage in natura: een bijdrage van eigen arbeid, het verlenen van een dienst en het inbrengen of ter beschikking stellen van (on)roerende goederen zonder dat daar een (evenredige) tegenprestatie tegenover staat. • Regeling Specifieke uitkering vierde tranche Regio Deals: betreft de specifieke uitkering waarin de juridische- en financiële kaders en verplichtingen voor het toekennen van de rijksmiddelen uit de Regio Envelop aan een regiokassier door het Rijk staan. Algemene overwegingen 1. Krachtige regio’s dragen bij aan een veerkrachtige samenleving. In Nederland staan we met elkaar voor grote opgaven. Opgaven, die in elke regio anders tot uiting komen. Elke regio is immers uniek, heeft een eigen verhaal, identiteit en kansen. Het is belangrijk om oog te hebben voor de specifieke opgaven en ontwikkelmogelijkheden per gebied en om de ontwikkeling van stad en landelijk gebied in samenhang te beschouwen. 2. Het gaat om regionale opgaven en kansen die de draagkracht van individuele overheidslagen overstijgen en waar interbestuurlijk samenspel en samenwerking met kennisinstituten, maatschappelijke organisaties en/of bedrijfsleven nodig is om de opgaven effectief op te pakken; 3. In Regio Deals werken regionale partijen en Rijk samen als partners om de kwaliteit van leven, wonen en werken van inwoners en ondernemers (met andere woorden, de brede welvaart) te vergroten. De kracht van de regio is hierbij het uitgangspunt. 4. Het kabinet stelt voor deze Regio Deals middelen beschikbaar uit de zogenoemde Regio Envelop, waaruit de Regio Deals vanuit het Rijk worden gefinancierd. Ook vanuit de regio zelf wordt gezorgd voor financiering. Ter onderstreping van hun partnerschap hebben Rijk en Regio als vertrekpunt dat de rijksbijdrage gepaard gaat met minimaal eenzelfde bijdrage aan regionale (publieke en/of private) financiering 5. De middelen uit de Regio Envelop dienen verder als vliegwiel voor extra investeringen in de regionale ontwikkeling zodat uiteindelijk vanuit de regio nog meer financiering wordt ingezet voor de aanpak van de regionale opgaven. 6. Deze integrale en gezamenlijke aanpak met bijbehorende financiering van zowel Rijk als regio is het onderscheidende karakter van de Regio Deals ten opzichte van reguliere beleidsinstrumenten. 7. Met de Regio Deal gaan Rijk en Regio een duurzaam partnerschap aan om de opgave die in de regio speelt gezamenlijk aan te pakken. Het ondertekenen van de Regio Deal is daarbij niet het eind, maar slechts het begin van de samenwerking. 8. De bijdragen uit de Regio Envelop zijn bedoeld als een tijdelijke impuls voor regionale ontwikkeling met een duurzaam effect, waarbij structurele exploitatiekosten van lange termijn investeringen geborgd moeten zijn. 9. Regio Deals gaan om meer dan alleen de gecoördineerde inzet van financiële middelen. Zij kenmerken zich ook door een sterke, continue inzet van alle betrokkenen, creëren nieuwe samenwerkingsvormen en niet-financiële ondersteuning om de, in de regionale opgave gestelde, ambities en doelen te bereiken. De Regio Deals hebben een lerend en adaptief karakter. 10. De in de Regio Deal gemaakte wederzijdse afspraken over ambitie, doelen, beoogde resultaten, inzet en aanpak zijn in gezamenlijk overleg en met onderlinge overeenstemming tussen Rijk en Regio tot stand gekomen. 11. De middelen uit de Regio Envelop voor de Regio Deals vierde tranche worden door BZK beschikbaar gesteld als een specifieke uitkering op grond van de Regeling specifieke uitkering Regio Deals vierde tranche. Deel 1 Aanleiding en inhoud Regio Deal Specifieke overwegingen Regionale opgave De regio Arnhem-Nijmegen wordt gekenmerkt door een rijke historie, o.a. als onderdeel van de noordgrens van het Romeinse Rijk, schakelpunt tussen culturen (o.a. Gelre/Kleve) en kruispunt van handelsstromen. Deze rijke historie hangt samen met de grote rivieren die door het gebied stromen en de landschappelijke veelkleurigheid. Het gebied kent een prachtig rivierenlandschap, imposante stuwwallen en fraaie bossen, ofwel een combinatie van hoog en droog en laag en nat die uniek is voor Noordwest-Europa. Tegelijkertijd is het gebied sterk verstedelijkt en vormt het - met bijna 800.000 inwoners verspreid over 2 middelgrote steden en 16 kleinere gemeenten - de vijfde metropoolregio van Nederland. De regio heeft dan ook te maken met zowel een grote stedenproblematiek, zoals armoede, slechte huisvesting en onveiligheid in verouderde wijken, als met plattelandsvraagstukken, zoals druk op het landschap en stikstof. Mede vanwege de gunstige ligging en aantrekkelijke omgeving zal de regio de komende decennia verder doorgroeien, met de ambitie om tot 2040 (samen met Foodvalley) in totaal 60.000 extra woningen te bouwen, vooral door verdichting. De regio ligt centraal, op een kruispunt van belangrijke oost-west en noord-zuid auto-, water- en spoorverbindingen die volop kansen bieden, maar ook congestie opleveren. Het gebied grenst aan Duitsland en heeft daar veel relaties mee. De grens vormt echter psychologisch en praktisch vaak nog een barrière. Hierdoor blijven kansen voor grensoverschrijdende samenwerking onderbenut. Met de aanwezige krachtige ecosystemen van kennisinstellingen, innovatieve bedrijvigheid, overheden en maatschappelijke organisaties kan de regio een belangrijke bijdrage leveren aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, o.a. op het gebied van energietransitie, toekomstbestendige gezondheidszorg, ontwikkeling van hoogwaardige technologie, beperking van het gebruik van primaire grondstoffen, circulariteit van waardeketens en klimaatadaptatie. De clusters rondom Energy, Health en Hightech (met crossovers naar Food in Wageningen) vormen een sterke basis voor vernieuwende oplossingen van belangrijke opgaven in de regio, die ook elders in Nederland kunnen worden toegepast. Dankzij de toenemende triple helix interactie in The Economic Board en de groeiende afstemming van 18 gemeenten in de Groene Metropoolregio is de afgelopen jaren de samenwerking binnen de regio sterk verbeterd. Het proces om te komen tot een Regio Deal heeft hier nog een extra impuls aan gegeven. De Regio Deal is bedoeld om - aanvullend op bestaand beleid - enkele grote en complexe maatschappelijke opgaven vanuit de innovatieve kracht van de regio aan te pakken. De inzet is om op enkele terreinen transities te stimuleren, door - complementair aan al geplande investeringen - vernieuwende oplossingen te ontwikkelen, de uitvoeringskracht te versterken en initiatieven te versnellen, verbinden en op te schalen. Uit studies blijkt dat de regio Arnhem-Nijmegen overwegend gemiddeld scoort op allerlei indicatoren van brede welvaart. Het gebied kent in verhouding tot andere grote metropoolregio’s in Nederland relatief beperkte achterstanden. In bepaalde wijken en dorpen zijn deze er echter wel degelijk en ook op het gebied van passende zorg, wonen, economie en verduurzaming kent de regio grote uitdagingen. Tegelijkertijd heeft de regio veel kennis en kunde in huis om deze opgaven gericht aan te pakken. De regio wil - aanvullend op andere programma’s - met de Regio Deal versneld en meer samenhangend enkele grote en urgente opgaven aanpakken: • Het terugdringen van de grote sociaaleconomische verschillen, met forse achterstanden in o.a. gezondheid, armoede, participatie en huisvesting in bepaalde wijken. • Het borgen van een goede balans tussen de geplande stedelijke groei om het omvangrijke woonruimtetekort terug te dringen enerzijds en het behoud en versterking van de bijzonder aantrekkelijke natuurlijke omgeving van rivieren, stuwwallen en landelijk gebied anderzijds. • Het tegengaan van de achterblijvende groei in regionaal product en arbeidsproductiviteit. • Het verminderen van de grote kwantitatieve en kwalitatieve mismatches op de arbeidsmarkt. • Het beter benutten van de kansen die de ligging aan de grens met Duitsland biedt. Het gaat in deze deal dus zowel om het verbeteren van de brede welvaart voor de huidige inwoners en ondernemers (‘hier en nu’), als om het aanpakken van grote opgaven op nationaal en Europees niveau (‘brede welvaart elders’) en het optimaliseren van het vestigings- en leefklimaat voor toekomstige generaties (‘brede welvaart later’). Dit gebeurt via een integrale aanpak, waarbij langs verschillende programmalijnen gelijktijdig aan bovengenoemde opgaven wordt gewerkt. Aansluiting bij nationale beleidsdoelen en programma’s De Regio Deal Gezonde Groene Groei draagt bij aan diverse opgaven uit het Coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst', te weten: • Duurzaam land: stimulering van energiebesparing, hernieuwbare energie en CO2-reductie, klimaatadaptatie, en versnelling en verduurzaming van woningbouw (m.n. via de programmalijnen Toekomstbestendig wonen en Sterke bedrijvigheid). • Bestaanszekerheid en kansengelijkheid: meer mensen naar werk begeleiden, bevorderen van permanente scholing, en terugdringen van personeelstekorten in vitale sectoren (m.n. via programmalijn Werkende arbeidsmarkt). • Welvarend land: ondernemende, innovatieve en eerlijke economie, schone energie en circulaire producten (m.n. via programmalijn Sterke bedrijvigheid). • Gezondheid: bevordering preventie, langer thuis wonen, en passende en betaalbare zorg (m.n. via de programmalijnen Gezond leven en wijk- en dorpsgericht werken). • Internationaal: verdieping samenwerking met omringende landen (m.n. via programmalijn Grenzeloos samenwerken, gerelateerd aan de andere programmalijnen). De Regio Deal is bedoeld als stimulans om complexe brede welvaart opgaven op een vernieuwde en versnelde manier aan te pakken en geeft als zodanig een extra impuls aan omvangrijke programma’s en fondsen vanuit de regio, Rijk en EU zoals: • Woondeal 2.0 regio Arnhem-Nijmegen, waarin de ambitie is vastgelegd om tot 2030 circa 33.000 nieuwe woningen te bouwen en richting 2040 zo’n 55.000. De regio spant zich in om in 2025 minimaal 25% en in 2030 minimaal 50% conceptueel circulair te bouwen. Daarnaast wordt in de Woondeal ingezet op verbetering van de leefbaarheid in wijken en kernen (stadsvernieuwing 3.0), slimme mobiliteit en huisvesting van specifieke doelgroepen (ouderen, jongeren, statushouders, spoedzoekers en arbeidsmigranten) en betaalbaarheid. Deze Regio Deal draagt bij aan de realisatie van de hoge ambities met betrekking tot circulariteit en leefbaarheid. • Bestuurlijke afspraken Verstedelijking NOVEX-gebied Arnhem-Nijmegen-Food Valley over de toekomstige vormgeving van landschap, wonen, economie en mobiliteit en de lange termijnplanning van woon- en werklocaties in deze regio. De Regio Deal verbindt en versnelt een deel van de in deze afspraken opgenomen initiatieven. • Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV) Arnhem-Oost, gericht op integrale wijkontwikkeling in dit deel van Arnhem, waarvan de lessen via deze Regio Deal ook worden benut in andere wijken. • Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), dat er via een gebiedsgerichte aanpak voor moet zorgen dat de opgaven voor natuur, stikstof, landbouw, water, bodem en klimaat worden gehaald. De Regio Deal versterkt de integrale aanpak van opgaven. • Mobiliteitsfonds/MIRT Oost-Nederland, waarin afspraken worden gemaakt over investeringen in infrastructuur en mobiliteit. Hoewel een goede bereikbaarheid belangrijk is voor de andere programmalijnen, zullen in de Regio Deal geen mobiliteitsprojecten worden opgenomen. Door de aanwijzing van de regio Arnhem-Nijmegen-Foodvalley als NOVEX-gebied worden fysieke ontwikkelingen meer in samenhang en geïntegreerd aangepakt, om de ruimtelijke kwaliteit te versterken en besluitvorming en uitvoering te versnellen. Daarnaast werkt de regio met het Rijk samen aan andere Rijksprogramma’s en fondsen die voor heel Nederland gelden, waaronder het zorginnovatie- en preventiebeleid van het Ministerie van VWS (o.a. Integraal Zorgakkoord (IZA), Nationaal Preventie Akkoord, en Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA)), het topsectoren- en missiegedreven innovatiebeleid, energiebeleid, werklocatiebeleid (in ontwikkeling) en talentbeleid (m.n. Techniekpact) van EZK, het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE) en het beleidskader water en bodem sturend bij ruimtelijke keuzes resp. Klimaatadaptief Bouwen (inclusief bijbehorende Maatlat Klimaatadaptatief Bouwen en Ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving) van IenW, het onderwijs- en onderzoeksbeleid van OCW, het arbeidsmarktbeleid van SZW (stimuleren van overgang van werk-naar-werk en van uitkering-naar-werk door uitbreiding van de arbeidsmarktinfrastructuur, waarbij de gerichte inzet van scholing op basis van de leeropgave van iemand belangrijk is), en het grensoverschrijdende samenwerkingsbeleid van BZK. Ook werken partijen uit de regio Arnhem-Nijmegen met het Rijk en andere regio’s samen in City Deals, die gericht zijn op het vinden van innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Zo nemen de gemeenten Arnhem en Nijmegen en regionale kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties deel aan de City Deals ‘Kennis Maken’ (gericht op innovatiemilieus), ‘Circulair en Conceptueel Bouwen’ (gericht op stedelijke transformatie) en ‘Energieke wijken, duurzaam en sociaal’ (gericht op leefbaarheid en tegengaan van energiearmoede in wijken). De komende tijd komen daar nog de City Deals ‘Gezonde en Gelukkige Steden’, ’Dynamische binnensteden’’ en ‘Fietsen’ bij. Kennis en netwerken die hieruit voortkomen, worden benut bij de uitwerking van de Regio Deal en omgekeerd worden lessen uit Regio Deal initiatieven ingebracht in de betreffende City Deals. Urgentie De regio staat de komende jaren voor een aantal majeure, complexe opgaven, die grotendeels ook op nationaal niveau spelen. Met de Regio Deal zetten we in op een snellere en meer integrale aanpak van deze opgaven: • Zo ondersteunen de experimenten rond gezond leven in verschillende wijken de nationale ambitie om in 2030 tenminste 50% van de zorg in de omgeving van de burger aan te bieden. • De initiatieven rond toekomstbestendig wonen stimuleren dat de grote woonopgave versneld circulair en klimaatadaptief wordt ingevuld. • De achterblijvende economische groei noodzaakt tot meer inzet op vergroting van de veerkracht van het MKB en verduurzaming van het vestigingsklimaat. • De urgente spanningen op de arbeidsmarkt vergen een meer samenhangende inzet van bedrijfsleven, kennisinstellingen, overheden en uitvoeringsorganisaties, die via het recent afgesloten regionale Human Capital Akkoord in samenspraak met de beide arbeidsmarktregio’s wordt gestimuleerd. • Tot slot wordt de urgentie versterkt door het momentum dat bij een groot aantal regionale partijen met deze Regio Deal is gecreëerd. Waarom een rol van het Rijk? De genoemde complexe en urgente opgaven kunnen niet alleen door de regio zelf worden opgelost, maar vergen actieve betrokkenheid van uiteenlopende departementen van het Rijk. Inzet van het Rijk is onder meer nodig voor het: • Faciliteren van experimenten op het vlak van gezond leven, toekomstbestendig wonen en duurzame, slimme bedrijvigheid die extra inzet van menskracht en middelen vergen. • Aanbrengen van meer samenhang in de aanpak van opgaven door interdepartementale samenwerking en ondersteuning. • Meedenken over versnelling en opschaling van potentieel succesvolle aanpakken en allianties. Naast financiële ondersteuning worden ook niet-financiële bijdragen van het Rijk gevraagd, waaronder: • Beleidsinhoudelijk, o.a. concrete ambities en instrumenten voor het stimuleren van de benodigde transities en ruimte voor experimenteren. • Meewerken aan het wegnemen van eventuele belemmeringen in wet- en regelgeving voor zover mogelijk binnen de periode van de Regio Deal, o.a. wat betreft flexibiliteit om met nieuwe zorg- en duurzaamheidsconcepten en daarbij horende andere financieringsconstructies (samen brengen van verschillende stromen) te experimenteren, alsmede regelgeving rond onder meer energietransitie, verbeteren van certificering en regelgeving bij biobased & circulair ondernemen (bijvoorbeeld de huidige MilieuPrestatie Gebouwen heeft enkele onvolkomenheden die de transitie naar circulair bouwen belemmeren), en de status van afval dat wordt hergebruikt. • Inbreng van kennis, ervaring en netwerken van Rijk en andere regio’s, o.a. met betrekking tot gezondheidsbevordering, circulariteit, klimaatadaptatie, netcongestie problematiek en oplossingen en omgevingsvraagstukken. • Voorkomen van negatieve grenseffecten bij het ontwikkelen van nieuw beleid. • Attenderen op koppelkansen (mogelijkheden om beleid en beleidsdoelen slim aan elkaar te koppelen binnen de Regio Deal) en aanvullende mogelijkheden vanuit verschillende departementen. Komen het volgende overeen:

Onderwerp: Economie | Organisatie en beleid, officielepublicaties uit categorie officielepublicaties/stcrt/2024.

Dit artikel verscheen op deArnhemgids.nl op 17-02-2024.